Ön Hatırlatma: Bu yazıda eleştiriler mevcuttur bu eleştirilerde mutlaka istisnalar vardır burada istisnaları değil genel yaklaşımları değerlendiriyoruz/eleştiriyoruz. Tavsiyeler yazılım sektörü özelinde olmakla birlikte diğer sektörlerde yaklaşık aynı durumlardan dolayı sorun yaşamaktadır.

Şimdiki tüm öğrenci arkadaşlar gibi bir zamanlar bende okuyordum ve mezun olup yeni mezun durumlarını yaşadım. Hiç bir zaman bir şirket kurmadım patron olmadım pek bu yollara da girmeye niyetim yok daha ziyade teknik işler bana göre diye düşünüyorum. Bu sebepten tavsiyelerim genel itibariyle teknik olarak ilerlemek isteyen arkadaşlara yönelik olacaktır.

Öncelikle çalıştığım bunca yıllar içinde birçok teknik mülakata aday olarak ve mülakat yapan kişi olarak girdim, yapılan hataları gözlemledim. Bence çoğu insanın hem fikir olduğu konu şudur en fazla 1-2 saatlik bir mülakaat ile insanları değerlendirmek pek mümkün değil çünkü her insanın karakteri farklı ve kendini ifade tarzı farklıdır. Mesela bana bir mülakatta veri yapılarından veya programalama dillerinden sorulacak çok basit kavramsal sorulara bile doğru cevap verebileceğimi sanmıyorum ki çoğu zamanda veremedim, hatırlayamadım bile. Buna karşılık somut bir probleme çözüm istendiğinde daha rahat çözüm üretebileceğimi düşünüyorum. Firmalar da bu konuda bu sebepten dolayı küçük proje ödev yöntemlerini benimsiyorlar. Burada ortaya çıkan durum ise ya bu küçük ödevin boyutu düzgün ayarlanmıyor mesela komple bir wordpress sitesinin tema plugin vs kurulumlarını yaptırıp ölçmeye çalışanı da duyduk. :) Veya biz kendimize tecrübeli dediğimiz arkadaşlar review yaparken kendi mantığı gibi düşünen ve bu şekilde yazılmış kodlar bekledik. Her iki durumda bu konuyu sorgulatır hale geldi şahsen bende pek mülakatlarda bu tip proje ödevi alıp yapma taraftarı olmak istemem. Diğer yöntem hazır sınavlar oluyor bununda soruların cevapları her yerde bulunuyor zaten rubik küp çözme gibi artık bir çok soru ezber ile çözülebiliyor.

Bende eğitim alanında tecrübeli olmasam da aldığım eğitim derslerimde öğrendiklerimden yola çıkarak bu konuda nasıl daha iyi değerlendirme yapabiliriz veya yeni mezun arkadaşlar nasıl kendilerini daha iyi ifade edebilirler bunları dilim döndüğünce anlatmak için bu yazıyı kaleme aldım.

İlk olarak firmalara tecrübeli personel istedikleri için düşman olmayı bir kenara bırakıp öz değerlendirme yapmamız gerekiyor. Neden ?

Firmaların tek ilgilendiği nokta haklı olarak para kazanmaktır para kazanamaz ise firma var olamaz. Bir firma para kazandıktan sonra diğer detaylar ile ilgilenmez(Personele verilen değer başka bir konu), personel alacağı zaman genellikle teknik ekibin belirlediği kriterlere göre eleman ilanına çıkarlar. Bu ekip şirket sahibi değildir, yine bizden birisidir ve bizi değerlendirir. Belki bugün bundan yakınan kişiler 5-10 yıl sonra ilgili pozisyonlara geldiğinde kendileride benzer şekilde davranacak ve yeni mezunlar ondan da şikayetçi olacaktır.

Aslında bence tecrübeli bir kişinin ekibe alınıp ekipte uyumun yakalanması çok zordur, bunun yerine tecrübesiz bir arkadaşın ekibe katılması ekip içinde uyumun sağlanmasına yardımcı olacaktır. Çünkü insanların çalışma şekli problemlere yaklaşma şekli çok farklıdır. Bu farklılık zaman zaman ekip içinde büyük tartışmalara memnuniyetsizliğe sebep olabilir ki buna çok kez şahit oldum. Eğer yeni başlayan kişi ast ise üst ile çözüm yöntemi konusunda tartışmaya ve işi kabullenmemeye dönüşür, üst ise ekibin var olan düzenini değiştirmeye çalışacağı için astlar tarfından kabul edilmez. (Bu konuda doğru yanlış ayrı bir konu o yüzden ona girmeyeceğim.) Buna karşılık tecrübesiz birisi olursa kendi yöntemleri ve yaklaşımları henüz çok katı ve net olmadığı için bu sorunlar yaşanmayacaktır. Tüm bunlar bir kenarda dururken neden tecrübeli istenir sorusuna geri dönecek olursak, Özellikle Türkiye’de proje takvimleri çok kısa tutulur ve bir çok projede değer üretmek değil var olan projenin bakımı veya çizilmiş çizgilerin içinin boyanması gibi bir beklenti vardır. Bu durum yeni fikirlere açık kişileri değil verilen işi hızlı şekilde yapacak kişileri gerektirir ve yeni mezunlar genellikle henüz konuya hakim olmadıkları için de bu konuda yavaş kalırlar. Daha hızlı bir şekilde bu çizgilerin içinin doldurulması gerektiği için tecrübeli eleman istenir ki kısa takvim yetişsin. Bu şekilde ekibe katılanlar genellikle kalıcı olmazlar. Çoğu insan bunun farkındadır ama tarafların işi çözüldüğü için iki tarafta bunu kabullenir. Yani sorun firmada değil ekipteki tecrübeli ve karar mekanizmasında olan kişileri buna zorlayan şartlardan kaynaklanır.

Diğer neden tecrübe denilen şey geçen yıllar değil bir ekipte bulunma ve bir projeye katkı sağlama olarak tanımlanabilir. Yeni mezun birisinin ekibe katılmasıyla birlikte o kişiye tecrübe kazandırmak için ekip üyelerinin buna hazır ve kabul ediyor olması lazım. Çünkü bu kısımda sadece yönetici, firma sahibi değil artık ekibin diğer üyeleri konuya dahil oluyor ve el birliği ile yeni başlayan arkadaşın tecrübe kazanmasına yardımcı olmaları gerekiyor. Bu noktada durup düşünmemiz lazım Firma ekibe yeni mezun bir kişiyi dahil etti, ve ekip buna yardımcı olmak için kendi iş zamanından harcadı. Firma açısından bakıldığında hem yeni mezun ekibe katılmış birisine maaş ödeniyor aynı zamanda mevcut çalışan personelinin mesaisi bu arkadaşa yardımcı olmak için harcanıyor. Burada ekibin tecrübeli üyelerinin işlerini aksatmadan insiyatif alarak yardımcı olmak istemesi lazım, eğer ekip üyeleri bunu yapmak istemiyor ise zorla bu koşullar kabul ettirilemez. Doğal olarak yeni mezun arkadaşın yolunu kesen bu defa da ekipteki diğer üyeler oldu yani yine biz kendimize yaptık.

Genel olarak görüldüğü üzere aslında kendi kendimize yapıyoruz, bizim tecrübeli arkadaşlarımızın davranışlarından dolayı yine bizim tecrübesiz arkadaşlarımız sorun yaşıyor.

Bu konuda bazı arkadaşlarımız var onları gerçekten takdir ediyorum gönüllü eğitmenlikler blog ve videolar ile yardımcı olmaya çalışıyorlar fakat dediğim gibi bu konu sadece küçük bir kesimin istemesiyle olmuyor, bir ekipte bir kişinin tecrübe kazanması için o ekibin büyük bölümünün bu konuda istekli olması gerekmektedir.

Yeni mezun arkadaşlar bu konuda ne yapabilirler ?

Yukarıda tecrübeli arkadaşları eleştirdik şimdi de yeni mezun arkadaşlara bakalım. Yazılım ile alakalı her yıl ilgili bölümlerden bir çok kişi mezun olmakta ve bunların yanında farklı bölümlerden de mezun olup yazılım alanına ilgi duyduğu için yazılımcı olmak isteyen eğitimlere katılıp sertifikalar alan bir çok insan olduğu gerçeğini kabul etmeliyiz. Sektör aslında kendi içinde ciddi ihtiyaç hissetmekte bu yüzden de ilgili ilgisiz bir çok bölümden arkadaşlar sektörde çalışmakta çok iyi işler çıkarmaktadır. Yani aslında isteyen kişiler bir yolunu bulup bu sektörde yerini alabiliyor. Yine belirteyim gerçekten isteyip yol bulamayan arkadaşlar illaki vardır onlarda birazdan bahsedeceğim şekilde kendilerine yol oluşturabilirler.

1. Güzel bir CV hazırlayın

Bulunduğum şirkette yeni mezun ve stajer arkadaşlara çok önem veriyoruz bir şekilde kazanıp ekibe dahil etmeye çalışıyoruz ki ekibimizin büyük çoğunluğu stajyer veya yeni mezun olarak ekibe katılmış orada tecrübe edinmiş kişiler olması bunun en büyük sonucudur. Bu süreçte okul işbirlikleri veya doğrudan başvuru ile bir çok cv inceleme durumumuz oluyor. Gelen cvler gerçekten insanı üzüyor. Evet dolu dolu bir cv beklenmez ama bu konuda öncelikle kendimize değer verip gerçekten bu işi yapmak istediğimizi göstermemiz gerekir ki sanmıyorum, yeni mezun veya stajyer alınırken kimse değerlendirdiği kişinin üst seviye bilgiye sahip olmasını beklemez. Mesela CV hazırlarken, güzel bir özgeçmiş nasıl hazırlanır konusunu araştırmadan word dosyasında 2-3 satır ad soyad bilgisiyle başvuran da var, direkt buna bile zahmet etmeyip doğrudan transkript gönderen de var. Bu konuda bir çok araç var template var ve bunların bir sebebi var kendimize değer verip araştırıp güzel bir cv hazırlamamız şart.

2. Yaptığınız tüm çalışmaları hikayesiz teknik olarak detaylandırın

Okullarda veya kurslarda bir çok proje ödevleri yaptırılıyor. Bu ödevlerin nasıl belirlendiği neye hizmet ettiği çok önemli değil ki bir çok ders sorumluları da buna dikkat etmez, önemli olan ortadaki problemin nasıl çözüldüğü ve bizim buna nasıl katkı sağladığımızdır. Mesela, ekip olarak bilet satış projesi yapılmıştır, bu projenin hangi kısmını ekranını ben yaptım nasıl çözdüm neler kullandım bunu anlatmam konuya hakimiyetimi ortaya koyacaktır. Bunun üzerine burada kullandığın uygulamalar, yaklaşımlar, teknolojiler nedir gibi bir araştırma yapmayıda ihmal etmemeliyiz. Evet kimse detaylı hakimiyet bilgisi istemez ama bu tip araştırmalar küçük bilgi kırıntıları ile merakınızı ortaya koyar. Burada kendi yapmadığınız veya aktif katkı sağlamadığınız projeleri yazmayın bu sizin aleyhinize olur. Proje detayları konuşulurken cevap veremeyeceğiniz ve sonunda bunu ben yapmadım diyebileceğiniz durumlar ortaya çıkabilir.

3. Okul/Kurs ile yetinmeyin bireysel çalışmalar yapın

Geçmişimde çok fazla projeye başlamışımdır fakat hiç birini bitirememişimdir, bu durum utanılacak saklanacak bir şey değil bilakis bizim ilgimizi ortaya koyan problemlere bakış açımızı açıklayan güzel bir değerlendirme kalemidir. Bir problemi nasıl değerlendirip nasıl çözüm adımı attığımızı bu şekilde izah edebiliriz. Eğer böyle projeye başlayıp bitirecek birisi varsa (mutlaka vardır) zaten onların bu tavsiyelere pek ihtiyacı olmuyor. :) Bu sebepten CV de mutlaka yer alması gereken bir başlıktır. Burada önemli olan fikir değil en azından başlanmış bir proje olmasıdır :) “ben şunu hayal etmiştim” şeklinde yaklaşımların bir katkısı olmayacaktır.

4. Github/Bitbucket/Gitlab gibi bir platformu mutlaka kullanın

Bu platformların ne olduğunu araştırıp, hesap açıp, yaptığınız projelerin/çalışmaların kaynak kodlarını yükleyin. Sizi değerlendirecek kişi bu kodları inceleyip doğrudan buradan size sorular sorarak birlikte review yapacaktır bu şekilde mülakat için harici çalışma istenme durumunu ortadan kaldırabiliriz. Bunları yaparken araştırıp öğrenme kısmına dikkat edelim boş güthub hesabının bir anlamı olmadığı gibi kodların zip halinde atıldığı github hesabınında bir anlamı olmayacaktır.

5. Araştırmaktan korkmayın

Yeni teknolojileri, yaklaşımları araştırmak için mutlaka aktif platformları kanallari takip edin bol döküman okuyun. Bunun yanında başvuru yaptığınız firmalarıda bir araştırmaktan geri kalmayın. Konuyla alakalı tecrübeli arkadaşlara soru sormaktan çekinmeyin linkedin platformu bu tip araştırmalar için gayet güzel bir ortam güzel bir network sağlar, platformda yardımcı olmaktan mutluluk duyan bir çok arkadaşımız var olduğuna eminim. Bir firmaya başvuru yapmadan önce firmayı araştırıp firmaya özel bir önyazı gerçekten faydalı olabiliyor. Nereden mi biliyorum, sırf bu sebepten bir stajyer arkadaşı hiç mülakat bile yapmadan staja kabul ettim. :) Bu araştırma aslında sizin gerçekten ilginizi ortaya koyuyor. Bu kapsamda firmanın web sayfasını, projelerini, çalışan kişileri bunların alan ile alakalı paylaşımlarını aklınıza ne gelirse araştırın ekipteki kişiler ile irtibat kurun merak ettiğiniz konular var ise soru sorun (yanlız sıkmadan :) ) ilginizi başvurduğunuz yer farketsin.

Temel olarak bu konulara dikkat edilmesi faydanıza olacaktır. CV hazırlamak iş başvurusu yapmak konuları ile alakalı çok detaylı yazılar, değerlendirmeler, konunun uzmanları tarafından hazırlanarak internette paylaşılan makalelerde mevcuttur.

Yeni mezun ve stajyer arkadaşım imkanlar ölçüsünde mutlaka birileri yardımcı olmak için seni arıyor, her şeyi bilme şansın imkanın yok fakat takip edip bilgi edinme şansın var kendini geliştir ve kendine güzel bir öz geçmiş hazırlayarak çalışmalarını ifade etmelisin.